Nowa szansa dla rozwoju banków hipotecznych oraz ekspansja instrumentów dłużnych na rynek finansowy? A może szansa pozyskania dodatkowego kapitału dla przedsiębiorców i jednostek samorządu terytorialnego? Jak powstanie nowego rynku obligacji wpłynie na działalność podmiotów gospodarczych.
Banki hipoteczne w polskim systemie finansowym pełnią bardzo ważną funkcję - pośrednika pomiędzy rynkiem nieruchomości a rynkiem finansowym. Mimo to, przez ponad dwunastoletnią obecność na polskim rynku, nie przyniosły one oczekiwanego przełomu w systemie finansowym. Zarówno ustawowo ograniczona działalność tych instytucji, jak i niewielka popularność wśród inwestorów, przyczyniają się to tego, że wyspecjalizowane jednostki, jakimi są banki hipoteczne, posiadają niewielki udział w rynku kredytów hipotecznych, a listy zastawne jako długoterminowe papiery dłużne stanowią znikomą część w portfelach inwestorów. Nasuwa się zatem pytanie skąd taki powolny rozwój tych instytucji i co stoi na przeszkodzie popularyzacji banków hipotecznych i ich instrumentów wśród inwestorów?
Istotnym przełomem w inwestowaniu w listy zastawne może okazać się otworzenie w Polsce rynku Catalyst, działającego od 30 września 2009 roku. Jest to pierwszy w kraju, a zarazem jedyny w regionie Europy Środkowo-Wschodniej, zorganizowany rynek dłużnych papierów wartościowych. Jego zadaniem jest ułatwienie oraz optymalizacja emitowania obligacji i listów zastawnych przez przedsiębiorstwa i jednostki samorządu terytorialnego. Obrót tymi instrumentami prowadzony jest na platformach transakcyjnych Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. i BondSpot S.A. (dawniej MTS-CeTO S.A.). Powstanie takiego rynku zwiększa nie tylko szanse banków hipotecznych, ale również daje inwestorom większe możliwości inwestowania w instrumenty o większym poziomie bezpieczeństwa. Zbliżony charakter regulacyjny rynku Catalyst do rynku NewConnect umożliwia emisją nie tylko dużym emitentom, ale także mniejszym.
Tu właśnie upatruje się szans dla banków hipotecznych, a w szczególności emitowanych przez nie listów zastawnych oraz inwestorów. Za pomocą rynku Catalyst, banki hipoteczne mają szerszy zakres możliwości pozyskiwania kapitału w celu refinansowania swojej działalności. Rynek ten dostępny jest także dla mniejszych inwestorów, co dodaje mu atrakcyjności oraz zwiększa szanse rozpowszechnienia listów zastawnych wśród szerszego grona interesantów. Na korzyść dla inwestorów przemawia charakter tego rynku, który zapewnia transparentność, efektywność, bezpieczeństwo i nadzór, a tym samym podwyższa standard oferowanych instrumentów.
Powstaje pytanie, czy utworzenie takiego rynku zwiększy zainteresowanie listami zastawnymi jako formą inwestowania i rozwinie się on do poziomu jaki można obserwować np. u naszych zachodnich sąsiadów? Po analizie danych z rynku, łatwo zauważyć, że zainteresowanie listami zastawnymi nie jest zbyt wysokie. Wartość obrotów tymi instrumentami na przełomie roku 2009 i 2010 była stosunkowo wysoka, niemniej rok 2010 przyniósł spadek zainteresowania tymi instrumentami. Zdarzyły się również miesiące, gdzie na rynku listów zastawnych nic się nie działo, co oczywiście może wynikać z charakteru tych walorów. Aczkolwiek należy również pamiętać, że rynek Catalyst jest rynkiem początkującym i są to jego pierwsze okresy funkcjonowania. Na chwilę obecna można mieć jedynie nadzieję, że popularyzacja tej formy pozyskiwania środków i inwestowania rozpowszechni się, a statystyki będą z dnia na dzień szły w górę. Niemniej, można liczyć na to, że przyszłość listów zastawnych na tym rynku powinna nieść szanse rozwoju nie tylko dla banków hipotecznych, ale również dla inwestorów.
Rys. 1. Liczba transakcji i wartość obrotów listami zastawnymi na rynku Catalyst
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z rynku Catalyst.
Rynek Catalyst stwarza również duże możliwości dla jednostki samorządu terytorialnego, mają one szanse pozyskania dodatkowych środków na rozwój oraz realizację planów inwestycyjnych. I to właśnie te podmioty stanowią coraz większą grupę na rynku obligacji i zaczynają w coraz większym stopniu wykorzystywać możliwości jakie daje im Catalyst. Na chwilę obecną inwestorzy mogą wybierać pomiędzy 25 seriami obligacji miast i gmin, niemniej już niedługo mają się pojawić kolejne emisje plasowane przez jednostki samorządu terytorialnego.
Argumentem przemawiającym za wzrostem zainteresowania pozyskiwania kapitału za pomocą emisji papierów dłużnych przez władze samorządowe jest wzrost zapotrzebowania na finansowanie inwestycji ze źródeł bardziej przystępnych niż kredyty bankowe. Jak do tej pory, miasta i gminy wyemitowały obligacje o łącznej kwocie przekraczającej 1,75 mln PLN. Uzyskany za pomocą giełdy kapitał wykorzystywany jest przede wszystkim do zasilania budżetu przeznaczonego na rozwój edukacji w regionie oraz budowę infrastruktury. Środki pozyskiwane za pomocą wyemitowanych obligacji komunalnych, szczególnie tych krótkoterminowych, dają również możliwość sfinansowania deficytu budżetowego.
Jednostki samorządu terytorialnego, które zdecydowały się na emisję obligacji komunalnych, liczą również na wzrost zainteresowania społeczności lokalnej oraz szerzenie idei wśród tej społeczności. Władze lokalne mają nadzieje, że ich instrumenty wzbudzą zainteresowanie mieszkańców danych obszarów, którzy dzięki zakupowi obligacji będą mogli przyczynić się do rozwoju własnego regionu i będą mieli pośredni wpływ na to, co się w regionie dzieje.
Jak każdy debiut, również debiut jednostek samorządu terytorialnego na rynku Catalyst, do doskonała okazja na promocję regionu wśród potencjalnych inwestorów. Wypuszczenie obligacji komunalnych na rynek wymusza na władzach prowadzenie jasnej i przejrzystej polityki informacyjnej, przekłada się to na wzrost wiarygodności dłużnika w oczach kapitało dawców. Dodatkowo, przy kolejnej emisji miast czy gmina, będzie miała szanse na uzyskanie kapitału po korzystniejszych dla siebie warunkach. Emisja obligacji jest także dużo bardziej elastycznym źródłem pozyskania środków przez samorządy niż kredyty oferowane przez banki. Emitując obligacje to władze samorządowe decydują o wielkości tej emisji, warunkach spłaty oraz terminie wykupu. To wszystko sprawia, że samorządy bardzo często wolą zaoferować inwestorom wyższą stopę zwrotu, niżeli podporządkowywać się pod sztywne warunki jakie stawiają banki.
Podobnie jak w przypadku listów zastawnych, również na rynku obligacji komunalnych przełom roku 2009 i 2010 okazał się być znacznie atrakcyjniejszy niż pozostałe miesiące 2010 r. Pomimo coraz liczniejszych debiutów jednostek samorządów terytorialnych, liczba transakcji dokonywanych przy użyciu tych instrumentów dłużnych w niewielkim stopniu spadła, a wraz ze spadkiem liczby transakcji spadła również wartość obrotów na rynku. Niemniej władze samorządowe liczą na to, że wraz ze wzrostem zainteresowania miast i gmin rynkiem Catalyst nastąpi także wzrost zainteresowania obligacjami komunalnymi wśród potencjalnych inwestorów, a przede wszystkim wśród mieszkańców danych regionów.
Rys. 2. Liczba transakcji i wartość obrotów obligacjami komunalnymi na rynku Catalyst
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z rynku Catalyst.
Opracowanie:
Najnowszy biuletyn
Przeglądany biuletyn
Drukuj artykuł
