Sztuka animacji

Ciężko sobie wyobrazić funkcjonowanie teatru lalek bez animatora. To od tej postaci, ukrytej za parawanem, zależy powodzenia całego przedsięwzięcia.  Podobnie jest na giełdzie. Istnieje całe grono podmiotów, które pociągając za odpowiednie sznurki, nie dopuszczają do tego, żeby scena rynku kapitałowego zamarła.

 

Najogólniej rzecz ujmujący, na polskim rynku kapitałowym, animator ma za zadanie utrzymywanie odpowiedniej płynności obrotu instrumentami finansowymi poprzez wystawianie na własny rachunek skutecznie dobranych zleceń kupna i sprzedaży. W myśl przepisów Warszawskiej Giełdy Papierów Wartościowych, animatorem może być osoba będąca Członkiem Rynku lub podmiotem działającym za pośrednictwem Członka Rynku. Innymi słowy są to domy maklerskie lub podmioty blisko współpracujące z takimi instytucjami, tj. krajowe lub zagraniczne firmy inwestycyjne.

 

Z całego wachlarza animatorów, na rynku kapitałowym wyróżniamy dwa podmioty mogące pełnić tą funkcję: animatora rynku oraz animatora emitenta. To, z jakim animatorem mamy do czynienia na giełdzie, zależy od tego z jaką instytucją podmiot ten podpisał umowę. Przynależność do grupy animatorów rynku uwarunkowana jest podpisaniem umowy z GPW. Prowadzenie działalności w oparciu o tą umowę zobowiązuje animatora do jednoczesnego składania zleceń kupna i sprzedaży akcji na własny rachunek, w celu jak najefektywniejszego wspomagania płynności danego instrumentu finansowego. Umowa podpisywana pomiędzy Giełdą a animatorem rynku zawiera pewne podstawowe elementy, m.in. określa się minimalną liczbę akcji, która podlega zakupowi i sprzedaży, a także maksymalny spread pomiędzy cenami, po jakich miałyby być wykonywane transakcje. Animator emitenta nie różni się zbyt wieloma cechami. Zadanie nadal pozostaje bez zmian, a podstawową różnicą jest to, że stronami umowy stają się animator oraz emitent akcji.

 

Jako animator rynku, dom maklerski, albo inny podmiot pełniący tą funkcję, prowadzi swoje działania zarówno w notowaniach ciągłych, jak i w systemie kursu jednolitego. Poza wprowadzaniem do arkusza zleceń kupna i sprzedaży, nie później niż na 5 minut przed określeniem kursu otwarcia, czy zamknięcia kursu jednolitego, do obowiązków animatora rynku należy również utrzymywanie w trakcie sesji minimalnej wielkości zlecenia na dany walor oraz utrzymywanie odpowiedniego spreadu. W momencie, gdy wprowadzone przez animatora zlecenie zostanie zrealizowane, ma on za zadanie w określonym czasie wprowadzić nowe zlecenie, utrzymując w ten sposób ciągłość działania i poprawiając płynność obrotów na danym papierze.

 

Rangę roli animatora dostrzega się w sytuacji, kiedy na rynku zleceń występuje rozbieżność, czyli pojawiają się zlecenia PKC, które nie mogą być zrealizowane lub kiedy wahania cen są tak duże, że dochodzi do przekroczenia wyznaczonych na otwarciu widełek statystycznych. Dochodzi wtedy do tzw. równoważenia rynku, podczas którego animator zmuszony jest do podjęcia działań interwencyjnych, poprzez zmodyfikowanie wcześniej złożonego zlecenia, tak aby doprowadzić do ustalenia kursu jednolitego i zapobiec dalszym zaburzeniom na rynku, które prowadzić będą do jego kolejnego zamrożenia.

 

Instytucja, będąca animatorem emitenta, na podstawie podpisanej umowy, ma za zadanie utrzymanie płynności papierów wartościowych emitenta w taki sposób, aby zapewnić zrealizowanie możliwie największej liczby transakcji. Efektem dobrze wykonywanych działań animatora emitenta jest zawarcie natychmiastowej transakcji, która stanowi niewątpliwą korzyść dla akcjonariuszy spółki. Należy również pamiętać, że niekiedy może dojść do sytuacji, kiedy animator zawrze niezabezpieczoną transakcje, co spowoduje wystawienie waloru na ryzyko zmiany ceny. Niemniej, animator nie podejmie takiego ryzyka, nie mając w tym żadnego interesu. Wszystkim działaniom prowadzonym przez te instytucje przyświeca jeden cel – osiągnąć jak największy zysk.

 

Zgodnie z regulacjami Giełdy, każdy dom maklerski może pełnić rolę animatora dowolnej liczby spółek, bez względu na to, czy ma zawarte umowy tylko z emitentami, czy z Giełdą. Nie występuje jednak zależność odwrotna. Instrumenty finansowe danej spółki, owszem mogą mieć kilku animatorów rynku, ale nie mogą posiadać więcej niż jednego animatora prowadzącego działalność w oparciu o umowę z samym emitentem.

 

Znaczenie animatorów rynku dostrzegane jest przede wszystkim na parkietach o mniejszej płynności. Dlatego też, na pierwszy plan wysuwa się tutaj rynek alternatywny, na którym podmioty animujące rynek są nieodłącznym elementem efektywnie działającego rynku. Co prawda rynek NewConnect cieszy się coraz większą popularnością, niemniej ciężko wśród zainteresowanych znaleźć inwestorów instytucjonalnych, czy duże podmioty zagraniczne. Ponadto, ASO charakteryzuje się nie tylko dużą zmiennością cen, ale również zmiennym zainteresowaniem inwestorów, co powoduje, że czasami dochodzi do małej aktywności na rynku, która uniemożliwia wyjście z danej inwestycji. W takiej sytuacji niezastąpiona jest działalność animatorów, którzy najczęściej poprzez kupno papierów, przejmują na siebie ryzyko.

 

Według zasad działania animatorów rynku na NewConnect, składane zlecenia nie mogą opiewać na kwotę mniejszą niż 2,5 tys. zł, natomiast maksymalna różnica między najniższym limitem ceny w zleceniu sprzedaży, a najwyższym limitem ceny w zleceniu kupna nie może przekroczyć 5 proc. Różnicę tą stanowi wyrażony w procentach iloraz różnicy między ceną w zleceniu sprzedaży a ceną w zleceniu kupna i ceny w zleceniu kupna.

 

Przez cały okres funkcjonowania parkietu NewConnect, pojawiło się na nim 11 animatorów rynku, którzy czuwali nad płynnością jego funkcjonowania. Do tego grona zaliczyć można zarówno duże podmioty, prowadzące działalność na wielu frontach związanych z dziedziną finansów, jak i mniejsze podmioty prowadzące działalność na węższą skalę. Niedoścignionym liderem, cieszącym się największą popularnością wśród spółek notowanych w systemie ASO, jest niewątpliwie Dom Maklerski BDM SA. Aż 71 podmiotów rynku NewConnect zaufało BDM SA i nawiązało z nim współpracę jako animatorem. Na drugim miejscu, z wynikiem 32 spółek, uplasował się największy i najstarszy polski bank – PKO BP. Trzecią pozycję zajmuje Copernicus Securities, który w roli animatora wystąpił w 26 spółkach.  

 

Rys. 1 . Zestawienie animatorów rynku na NewConnect wg liczby prowadzonych spółek

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z rynku NewConnect

 

Pomimo tego, że animatorzy na rynku kapitałowym nie odgrywają pierwszoplanowych ról, ich obecność za parawanem parkietów jest bardzo istotna i można powiedzieć, że to w ich rękach leży los giełdowych marionetek.

 

Opracowanie: